Witte donderdag: Het Laatste avondmaal (instelling van de
H.Eucharistie):
 |
| LAATSTE AVONDMAAL |
De eucharistie is niet te begrijpen zonder kennis
te nemen van bepaalde passages uit de Bijbel. In het Nieuwe Testament staat dat
Jezus de eucharistie heeft ingesteld. Dat deed hij tijdens het joodse paasmaal
dat Hij vierde op de avond voor zijn lijden en sterven. De instelling van het
joodse paasfeest staat beschreven in Exodus. Dit oudtestamentische boek
verhaalt van de verlossing van het volk Israël uit de Egyptische slavernij en het
verbond dat God bij die gelegenheid met Israël sloot. In de eucharistie
wordt gevierd dat Christus de uiteindelijke verlosser is en dat Hij met zijn
bloed een nieuw verbond heeft bekrachtigd.
De viering van de eucharistie is al zo oud
als het christendom zelf. De Katholieke Kerk leert dat het sacrament is
ingesteld door Christus zelf. Dat deed hij tijdens het Laatste Avondmaal, aan
de vooravond van zijn lijden en sterven. De Kerk herdenkt het Laatste Avondmaal
in de Liturgie van Witte Donderdag. Ze brengt in herinnering hoe Jezus samen
met zijn Twaalf Apostelen het paasmaal vierde. Tijdens deze viering nam Hij
brood, sprak er de zegen over uit, brak het en gaf het aan zijn apostelen met
de woorden: neemt en eet hiervan, dit is mijn Lichaam. Ook nam Hij een beker
gevuld met wijn. Daarover zei Hij: dit is mijn bloed. Dat Jezus dit gedaan en
gezegd heeft, is overgeleverd door de apostelen. Deze overlevering is
terechtgekomen in het Nieuwe Testament en wel in de eerste brief van de apostel
Paulus aan de christenen van Korinthe en de evangeliën van Marcus, Matteüs en
Lucas. Wat deze teksten zeggen over de instelling van de eucharistie, kan niet
begrepen worden zonder dat de oudtestamentische oorsprong ervan belicht
is:
1.
Instelling paasfeest:
In het bijbelboek Exodus staan diverse verhalen die van groot belang zijn voor het begrip van de eucharistie. Allereerst is dat de instelling van het Paasfeest, als herdenking van de bevrijding van het volk Israël uit de Egyptische slavernij. Dit feest bevat drie belangrijke rituele elementen: het offeren van een gaaf en mannelijk lam; het bestrijken van de deurpost met het bloed van dat lam; en het eten van het vlees van het paaslam in combinatie met ongedesemd brood. Dat laatste was zelfs zo belangrijk dat Pesach later ook wel het feest van de Ongezuurde Broden werd genoemd
In het bijbelboek Exodus staan diverse verhalen die van groot belang zijn voor het begrip van de eucharistie. Allereerst is dat de instelling van het Paasfeest, als herdenking van de bevrijding van het volk Israël uit de Egyptische slavernij. Dit feest bevat drie belangrijke rituele elementen: het offeren van een gaaf en mannelijk lam; het bestrijken van de deurpost met het bloed van dat lam; en het eten van het vlees van het paaslam in combinatie met ongedesemd brood. Dat laatste was zelfs zo belangrijk dat Pesach later ook wel het feest van de Ongezuurde Broden werd genoemd
2.
Paaslam
In hoofdstuk 12 van Exodus staat hoe God, voorafgaande aan de Uittocht, aan Mozes en Aäron voorschrijft hoe de Israëlieten het Paasfeest moeten vieren. 'Op de tiende van deze maand moet iedere familie een lam uitkiezen. Het lam moet gaaf zijn, van het mannelijk geslacht en eenjarig. U kunt er een schaap of een geit voor nemen. U moet de dieren vasthouden tot aan de veertiende van de maand. Dan moet heel de verzamelde gemeenschap van Israël ze slachten in de avondschemering.' En even verder op: 'In dezelfde nacht moet het op het vuur gebraden vlees gegeten worden.' Het lam is zowel een offer aan God als voedsel voor de gemeenschap. Zoals we zullen zien geldt hetzelfde voor de eucharistie. De instelling van de H.eucharistie gebeurde door Jezus zelf, tijdens het Laatste avondmaal op Witte donderdag.“Onze Verlosser heeft bij het laatste avondmaal, in de nacht, waarin Hij werd verraden, het eucharistisch Offer van Zijn Lichaam en Bloed ingesteld, om hierdoor het kruisoffer door de eeuwen heen voort te zetten tot aan Zijn komst en zo aan Zijn geliefde bruid, de Kerk, het gedachtenisteken van Zijn dood en verrijzenis toe te vertrouwen."
In hoofdstuk 12 van Exodus staat hoe God, voorafgaande aan de Uittocht, aan Mozes en Aäron voorschrijft hoe de Israëlieten het Paasfeest moeten vieren. 'Op de tiende van deze maand moet iedere familie een lam uitkiezen. Het lam moet gaaf zijn, van het mannelijk geslacht en eenjarig. U kunt er een schaap of een geit voor nemen. U moet de dieren vasthouden tot aan de veertiende van de maand. Dan moet heel de verzamelde gemeenschap van Israël ze slachten in de avondschemering.' En even verder op: 'In dezelfde nacht moet het op het vuur gebraden vlees gegeten worden.' Het lam is zowel een offer aan God als voedsel voor de gemeenschap. Zoals we zullen zien geldt hetzelfde voor de eucharistie. De instelling van de H.eucharistie gebeurde door Jezus zelf, tijdens het Laatste avondmaal op Witte donderdag.“Onze Verlosser heeft bij het laatste avondmaal, in de nacht, waarin Hij werd verraden, het eucharistisch Offer van Zijn Lichaam en Bloed ingesteld, om hierdoor het kruisoffer door de eeuwen heen voort te zetten tot aan Zijn komst en zo aan Zijn geliefde bruid, de Kerk, het gedachtenisteken van Zijn dood en verrijzenis toe te vertrouwen."
3.
Bloed aan de balk:
In Exodus 12 staat verder dat God de Israëlieten beveelt in de paasnacht bloed van het geslachte lam te nemen en dat uit te strijken over de beide deurposten en over de bovenbalk van de deur van alle huizen waar het lam gegeten wordt. 'Deze nacht zal Ik door Egypte gaan en alle eerstgeborenen van Egypte, zowel mensen en dieren slaan. Aan alle goden van Egypte zal ik het vonnis voltrekken. Maar het bloed aan de huizen zal een teken zijn dat u daar woont. Als Ik het bloed aan uw huizen zie, zal Ik aan u voorbijgaan. De vernietigende plaag zal u niet treffen als Ik Egypte tref.' (Exodus 12: 12-13) Hier zien we dat bloed een onheilafwerende werking heeft. Bij de instelling van de eucharistie neemt Jezus een beker wijn en zegt: 'Dit is mijn bloed dat vergoten wordt tot vergeving van de zonden.' (Matteüs 26:26) Deze uitspraak moet verstaan worden tegen de hiergenoemde achtergrond: Het vergoten bloed van Jezus strekt tot heil.
In Exodus 12 staat verder dat God de Israëlieten beveelt in de paasnacht bloed van het geslachte lam te nemen en dat uit te strijken over de beide deurposten en over de bovenbalk van de deur van alle huizen waar het lam gegeten wordt. 'Deze nacht zal Ik door Egypte gaan en alle eerstgeborenen van Egypte, zowel mensen en dieren slaan. Aan alle goden van Egypte zal ik het vonnis voltrekken. Maar het bloed aan de huizen zal een teken zijn dat u daar woont. Als Ik het bloed aan uw huizen zie, zal Ik aan u voorbijgaan. De vernietigende plaag zal u niet treffen als Ik Egypte tref.' (Exodus 12: 12-13) Hier zien we dat bloed een onheilafwerende werking heeft. Bij de instelling van de eucharistie neemt Jezus een beker wijn en zegt: 'Dit is mijn bloed dat vergoten wordt tot vergeving van de zonden.' (Matteüs 26:26) Deze uitspraak moet verstaan worden tegen de hiergenoemde achtergrond: Het vergoten bloed van Jezus strekt tot heil.
4.Manna:
Brood uit de hemel
Het tweede verhaal in Exodus dat ons inzicht verschaft in de rijkdom van de eucharistische symboliek gaat over het zogeheten Manna, het brood uit de hemel. In hoofdstuk 16 staat: 'Op de vijftiende dag van de tweede maand na hun vertrek uit Egypte bereikten ze de woestijn van Sin. Daar begon het volk zich opnieuw te beklagen. Tegen Mozes en Aäron zeiden ze: 'Had de Heer ons maar laten sterven in Egypte. Daar waren de vleespotten tenminste gevuld en hadden we volop brood te eten. U hebt ons alleen maar naar de woestijn gestuurd om ons te laten verhongeren. Daarop zei de Heer tot Mozes: Ik zal voor jullie brood uit de hemel laten regenen.' (Exodus 16: 1-4)
Jezus als hemels broodHet tweede verhaal in Exodus dat ons inzicht verschaft in de rijkdom van de eucharistische symboliek gaat over het zogeheten Manna, het brood uit de hemel. In hoofdstuk 16 staat: 'Op de vijftiende dag van de tweede maand na hun vertrek uit Egypte bereikten ze de woestijn van Sin. Daar begon het volk zich opnieuw te beklagen. Tegen Mozes en Aäron zeiden ze: 'Had de Heer ons maar laten sterven in Egypte. Daar waren de vleespotten tenminste gevuld en hadden we volop brood te eten. U hebt ons alleen maar naar de woestijn gestuurd om ons te laten verhongeren. Daarop zei de Heer tot Mozes: Ik zal voor jullie brood uit de hemel laten regenen.' (Exodus 16: 1-4)
Verderop in Exodus laat God het inderdaad een vreemd soort voedsel regenen. Manna, zeiden de Israëlieten, wat ongeveer betekent 'Wat is dat?'.
De Israëlieten begrepen niet wat het was. Mozes zei tot hen: 'Dat is het brood dat de Heer u te eten geeft.' (Exodus 16, 15)
In het Evangelie van Johannes grijpt Jezus terug op dit verhaal. 'Voorwaar Ik zeg u: niet Mozes heeft u het brood uit de hemel gegeven, maar mijn Vader. Hij geeft u het ware brood uit de hemel. Het brood van God is het brood dat neerdaalt uit de hemel en dat leven geeft aan de wereld. Ik ben het brood dat leven geeft. (Johannes 6, 32-35)
“Ik ben het levende brood, dat uit de hemel is neergedaald. Als men van dát brood eet, zal men leven in eeuwigheid. En het brood dat Ik zal geven, is mijn vlees, voor het leven van de wereld.”(Joh.6: 51)
5. Bloed van het Verbond:
'Dit is mijn bloed'
Dat bloed in Exodus tot heil strekt, bleek uit de passage over het paaslam. Maar verderop in Exodus staat een verhaal dat nog belangrijker is voor het verstaan van Jezus' woorden tijdens zijn afscheidsmaal op de avond voor zijn lijden en sterven. Want als Jezus over de beker wijn zegt 'drink er allen uit, want dit is mijn bloed van het verbond, voor velen vergoten tot vergeving van de zonden' (Matteüs 26, 27), dan ligt het voor de hand te veronderstellen dat Hij teruggrijpt op Exodus 24. Daar zien we hoe mensen met bloed het verbond met God bekrachtigen.
Mozes besprenkelt het volk met bloed
Nadat Mozes de Wet van God heeft ontvangen op de berg Sinaï, wordt het verbond dat God met het volk Israël heeft gesloten door de Israëlieten bekrachtigd door een ritueel. Toen gaf Mozes jonge Israëlieten de opdracht om stieren op te dragen als brand- en slachtoffers voor de HEER. Mozes nam de helft van het bloed en deed dat in schalen, terwijl hij de andere helft uitgoot over het altaar. Toen nam hij het verbondsboek en las dit voor aan het volk. En zij verzekerden: 'Alles wat de HEER zegt zullen wij doen en ter harte nemen.' Vervolgens nam Mozes het bloed, sprenkelde dat over het volk en sprak: 'Dit is het bloed van het verbond dat de HEER, op grond van al deze woorden, met u sluit'.' (Exodus 24: 5-8)
Nieuw Verbond:
Als Jezus zegt: 'vergoten tot vergeving van de zonden', dan verwijst hij mogelijk naar een passage uit het bijbelse profetenboek Jeremia. De profeet Jeremia hamerde erop dat trouw aan Gods Wet moet blijken uit daden van rechtvaardigheid en niet louter uit het volbrengen van rituele voorschriften.
'Er komen dagen - godsspraak van de HEER - dat Ik met Israël en Juda een nieuw verbond sluit, geen verbond dat Ik met hun voorvaderen gesloten heb, toen ik hen uit Egypte leidde. Want dit verbond hebben zij verbroken. Dit is het nieuwe verbond dat ik in de toekomst sluit: Ik schrijf mijn Wet in hun binnenste. (…) Ik vergeef hun misstappen. Ik denk niet meer aan hun zonden.' (Jeremia 31:31-34) Deze profetie is volgens de evangelisten vervuld door Jezus, die het Nieuwe Verbond bekrachtigde met zijn bloed.
Dag des Heren:
Opmerkelijk is dat de heilige samenkomst van de christenen niet op de sabbat, de zevende dag van de joodse week, plaatsvond, maar op de eerste dag van de week. Die werd 'Dag des Heren' genoemd. Christus de Heer was immers op de eerste dag na een sabbat verrezen. Dag des Heren is in het Latijn: Dies Domenica, waar het Italiaanse domenica en het Franse dimanche van is afgeleid. Met beide woorden wordt de Zondag bedoeld.(het 3é gebod van God:”Heilig steeds de Dag des Heren!” Wat wil zeggen respecteer deze dag als rustdag en hem te heiligen door een dienst ter ere van God bij te wonen. (De eucharistieviering! ) De Roomse en de Oosterse Kerken geloven dat tijdens de Consecratie Christus' lijden telkens wordt hernieuwd.
Opmerkelijk is dat de heilige samenkomst van de christenen niet op de sabbat, de zevende dag van de joodse week, plaatsvond, maar op de eerste dag van de week. Die werd 'Dag des Heren' genoemd. Christus de Heer was immers op de eerste dag na een sabbat verrezen. Dag des Heren is in het Latijn: Dies Domenica, waar het Italiaanse domenica en het Franse dimanche van is afgeleid. Met beide woorden wordt de Zondag bedoeld.(het 3é gebod van God:”Heilig steeds de Dag des Heren!” Wat wil zeggen respecteer deze dag als rustdag en hem te heiligen door een dienst ter ere van God bij te wonen. (De eucharistieviering! ) De Roomse en de Oosterse Kerken geloven dat tijdens de Consecratie Christus' lijden telkens wordt hernieuwd.
 |
CONSECRATIE |
NIEUWE TESTAMENT:
Toen Johannes de Doper naar Jezus keek was hij ervan overtuigd dat de Messias gekomen was. Hij zei: “Zie, het lam van God(cfr. Oude testament: het paaslam dat geslacht moet worden) dat de zonden van de wereld wegneemt.” (Johannes 1:29)
Instellingsverhaal:
Om hen nogmaals op het hart te drukken dat de eucharistie een heilige bijeenkomst is, schrijft Paulus vervolgens aan de Korinthiërs: Zelf heb ik van de Heer de overlevering ontvangen die ik u op mijn beurt heb doorgegeven: Dat de Heer Jezus in de nacht waarin Hij werd overgeleverd, een brood nam, het dankgebed sprak, het brood in stukken brak en zei: 'Dit is mijn lichaam; het is voor jullie. Blijft dit doen om Mij te gedenken.' Na de maaltijd zei Hij zo ook van de beker: 'Deze beker is het nieuwe verbond door mijn bloed. Blijft dit doen om Mij te gedenken, telkens wanneer u eruit drinkt' (1. Korinthiërs, 11: 23-25) Dit is het eerste zogenoemde instellingsverhaal, dat we in andere versies ook aantreffen in de evangeliën van Marcus, Matteüs en Lucas.
In
de Eucharistie ontvang je het hemels Manna; "de Engelenspijs... die
alle smaak in zich bevat" (Wijsh.16,20). Zoals het volk in de woestijn er
zijn overleving aan dankte, zo geeft "het brood van God", uit de
hemel neergedaald, het leven aan de hele wereld en niet enkel aan het
uitverkoren volk (Joh.32, 33). De Eucharistie is voor jou even noodzakelijk als
voor Israël het manna in de woestijn, op zijn weg naar het beloofde Land. Dit
"geestelijk Voedsel"
(1 Kor.10,3) is de waarborg van het eeuwig
leven.
 |
EUCHARISTIE VIEREN |
Tot één lichaam verenigd:
Bisschop Cyrillus (ca. 376-444) van Alexandrië (kerkvader) in Egypte heeft gedurende zijn openbaar leven krachtig de stelling verdedigt dat God mens geworden is in de persoon van Jezus. De menswording was volgens Cyrillus het werk van Gods Geest. Diezelfde Geest is ook werkzaam in de sacramenten, dus ook in de eucharistie, aldus Cyrillus in een uitleg van het Johannes-evangelie. Wij allen hebben één en dezelfde Geest ontvangen, de Heilige Geest. Op een bepaalde wijze zijn wij met elkaar én met God vermengd geraakt. Want zoals de kracht van het heilig vlees iedereen die het heeft ontvangen, verenigt tot één lichaam, zo brengt de Heilige Geest allen tot geestelijke eenheid.
Wat je ziet, is niet wat je krijgt:
De Noord-Afrikaanse bisschop H. Augustinus (354-430) van Hippo heeft veel over de eucharistie gesproken en geschreven. Opvallend is zijn nadruk op de mysterieuze aanwezigheid van Jezus tijdens de eucharistieviering.
In een preek zei hij ooit: Wat u hier ziet, is brood en een kelk. Maar uw geloof moet u leren, dat het brood Christus' lichaam is en de kelk zijn bloed bevat. Maar hoe is zijn lichaam dan brood? En hoe is deze kelk of wat deze kelk bevat, zijn bloed? Dat noemen we, broeders, daarom sacrament of mysterie.
Hier is dan ook het Schriftwoord van toepassing:”Zalig zij die niet zien en toch geloven.” (Johannes 20: 29) Zalig die niet zien en toch in dit mysterie geloven en er deel aan hebben!
Je bent wat je eet:
Paus Leo de Grote (ca.400-461) formuleerde haarscherp wat de zin is van de Communie voor de gelovige. De deelname aan het lichaam en bloed van de Heer bewerkt niets anders dan dat wij overgaan in wat we ontvangen. Dus door het lichaam van Christus te eten, word je wat je eet. Dit inzicht is schatplichtig aan Paulus, die in de Eerste Brief aan de Korinthiërs schreef: U bent het lichaam van Christus en ieder van u is van dit lichaam een onderdeel. (1. Korinthiërs 12:27) Leo de Grote zegt dus dat wie communiceert (te communie gaat), lidmaat van de gemeenschap (communio) van christengelovigen wordt.
Openbaring van Johannes:
De eucharistie is niet alleen een gedachtenis aan Jezus, maar ook een vooruitwijzing naar de Messiaanse toekomst. Jezus is de Messias, die aan het einde der tijden de mensheid zal oordelen. Het laatste boek van de Bijbel, de Openbaring van Johannes, gaat daar over. Jezus wordt in dit boek voorgesteld als het geslachte Lam Gods, maar ook als Bruidegom. Als het Rijk Gods definitief is doorgebroken, wordt de Kerk als een bruid tot de ene Bruidegom gevoerd. De ziener Johannes zegt: En de engel zei tegen mij: “Schrijf op: Gelukkig zijn zij die uitgenodigd zijn voor het bruiloftsmaal van het Lam”. (Openbaring 19:9) In de eucharistie reciteert de priester deze tekst vlak voor de communie. Daarmee wordt aangeduid dat deelname aan de eucharistie een voorafspiegeling is van de eindtijdelijke maaltijd.
 |
LAM GODS |
Voor deze heilige dagen verwijs ik ook naar eerder gepubliceerde blogs:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.